काठ तस्करी

बहुमुल्य खयर काठ डेढगाउ, रकुवा, मिथकुरम, भारतिपुर गाविस सहितका नवलपरासीका पहाडी भेगबाट कौडीको मूल्यमा निकासा भइरहेको तर्फकसैको ध्यान गएको छैन ।
फोटोः काली टाइम्स

गाउँ परिषद सम्पन्न, सिंचाई र मोटरबाटोमा धेरै रकम

उज्ज्वल ओझा
डेढगाउ

हरेक आर्थिक वर्षो पुस महिना सम्ममा बस्नु पर्ने गाउँ परिषदको बैठक डेढगाउँमा यसपटक बैशाख महिनामा मात्र बस्यो । सविंधान सभा निर्वाचनले गर्दा ढिला भएको बैठक गा.वि.स.को भवनमा बैशाख २४ र २५ गते दुइ दिन चलेको थियो ।
डेढगाउँ गा.वि.स. सचिव हरिनारायण आचार्यको अध्यक्षतामा बसेको बैठकले विभिन्न २१ वटा योजनामा गाविसको दश लाखको रुपैया खर्च गर्ने निर्णय गरेको छ । परिषदले गत वर्षाबाट भत्किएको डेढगाउँटार सिचांइ मर्मतका लागि दुइ लाख ७५ हजार रुपैया छुट्टयाएको छ । यस्तै गाउँ भित्रका शाखा मोटरबाटो मर्मतको लागि धेरै रकम छुट्याइएको छ ।
आफ्नो जग्गा जमिनमा मोटरबाटोले नछुने र नहरबाट पनि फाइदा लिन नपाउने कतिपय गाउँले गाउँ परिषदको यो निर्णयबाट असन्तुष्ट छन् । गाविस सचिव आचार्यले भने र्सवदलीय सहमति र बहुमतबाट गाविसको वजेट छुट्टयाइएकाले यसको कार्यान्वयनमा समस्या नआउने बताउनुभयो ।
यस पटकको गाउँ परिषदको बैठकले महिला, आदिवासी जनजाती, अशक्त अपाङ्ग र दलित सम्बन्धी कार्यक्रमका लागि तीस, तीस हजार रुपैया छुट्याएको छ ।
बैठकले रानीबेलको कालीगण्डकी प्रा.वि.मा पुस्तकालय भवन निर्माणका लागि तीस हजार रुपैया र अकला देवी प्रा.वि. गुरौटारमा भवन निर्माणका लागि २० हजार रुपैया दिने निर्णय गरेको छ । तर भवन निर्माणका लागि थोरै रकम मात्र छुट्याइएकाले ती योजना पुरा नहुने पो हो कि भन्ने शंका गाउँलेले गरेका छन् ।
गत वर्षडेढगाउँ उच्च मा.वि.मा एक कोठे भवन थप्न दिइएको रकम अपुग हुँदा अझै पनि निर्माण कार्य पुरा हुन सकेको छैन भने यसपटक पनि गाउँ परिषदले निर्माण पुरा गर्न रकम छुट्याएन ।
गाउँ परिषदले गत वर्षो वाढीबाट विग्रिएको वडा नं. ८ को सिंहटारी खानेपानी र वडा नं. १ को वाँकाखोला खानेपानी मर्मतका लागि दश, दश हजार रुपैया र वडा नं. २ को खानेपानी मर्मतका लागि आठ हजार रुपैया छुट्याएको छ ।
यस्तै शिव प्रा.वि. ढोड भञ्याङ्गमा कोठा ढलान तथा प्लास्टर र रकुवा उप-स्वास्थ्य चौकी डेढगाउँ भवन मर्मतका लागि पनि केही रकम विनियोजन गरिएको छ । अघिल्लो वर्षबजेट छुट्टयाइएका कतिपय योजनामा काम नहुँदा पनि रकम फर्र्छौट गरिएको भन्दै परिषद बैठकमा कतिपयले विरोध गरेका थिए । वडा नं. ४ र ३ मा बाटो मर्मतको लागि गत वर्ष छुट्याइएको कूल दश हजार रुपैया कामका लागि अपुग भएको भन्दै फिर्ता आएको पनि प्राविधिक सहायक नारायण ओझाले जानकारी दिनुभयो ।

अझै आएन गाउँमा किताब

डिल्लीराज भण्डारी
डेढगाऊँ

विद्यालयमा पर्ढाई शुरु भएको एकमहिना भन्दा बढी भइसक्दा पनि नवलपरासी जिल्लाका पहाडी क्षेत्रका विद्यालयमा अझैपनि किताब आइपुगेको छैन । यसवर्षपरिवर्तन भएका कक्षा ३, ९ र १० का कुनै पनि पुस्तकहरु गाउँमा नआउँदा विद्यार्थी र शिक्षक अलपत्र परेका छन् ।
कुन कुन विषयमा के के शिर्ष पढाउने भन्ने जानकारी शिक्षकले समेत अझै पाएका छैनन् । विद्यालय खुलेको एक महिना भइसके पनि पुस्तक नपाइएकाले कमै विद्यार्थी मात्र विद्यालय जाने गरेका छन् ।
गाउँमा पुस्तक नपाएपछि कतिपय विद्यार्थी र अभिभावक किताब किन्न पोखरा, कावासोती सम्म पुगे पनि उनीहरुले सबै विषयका पुस्तक पाउन सकेका छैनन् ।
किताब छाप्ने सानोठिमी भक्तपुरको जनक शिक्षा सामग्री केन्द्रले समयमा किताब नछापिंदिदा यस्तो समस्या आएको हो । जनक शिक्षा सामाग्री केन्द्रले संविधान सभाको चुनावमा मतपत्र छापेका कारण पनि पाठ्यपुस्तक छाप्न ढिलो हुँदा देशभर नै यस्तो समस्या परेको छ ।
डेढगाउँमा पोहोर साल २-३ वटा पसलले किताब बेचे पनि यसवर्षकालीगण्डकी पुस्तक पसलले मात्र किताब बेच्दै आएको छ । कालीगण्डकी पुस्तक पसलका अनुसार वैशाखको अन्त्यसम्ममा डेढगाउँमा कक्षा ३ को पुरा सेट पुस्तक पाउने विद्यार्थी एकजना मात्र छन् । त्यसबाहेक ६० जना विद्यार्थीले चार विषयका किताब पाएका छन् ।
कक्षा ९ र १० का किताब पनि दुइ तीन विषयका मात्र फाट्टफुट्ट पाइने गरेको छ । यसैगरी कक्षा ८ को नैतिक शिक्षा र सामाजिक शिक्षाको पुस्तक पनि बजारमा प्रयाप्त पाइदैंन ।
आज भोलि पुस्तक पसलमा आउने सबैले, "किताब आउँछ आउँदैन - कहिले आउँछ - हामी कहिले आउने -" जस्ता प्रश्न सोधेर किताब पसलेलाई हैरान पार्ने गरेका छन् । तर त्यस्को जवाफ पुस्तक पसलेसित पनि छैन । अर्कोतर्फडेढगाउँ स्रोतकेन्द्रले आषाढको दोस्रो साताबाट प्रथम त्रैमासिक परीक्षा सञ्चालन गर्ने निर्णय गरिसकेको छ । किताब नपाएका बीचरा विद्यार्थीले के पढेर परीक्षा दिने होलान् । बारम्बार किताबको अभावले विद्यार्थीको पर्ढाई प्रतिको रुचि मारिदियो भने त्यस्को जिम्मेवारी को हुने

शिक्षकले तलब पाएनन्

उज्ज्वल ओझा,
डेढगाउ, नवलपरासी

"बुबा नमस्कार !"
"नमस्कार बाबुलाई चिनिन नि -"
"म खहरेबाट आएको"
"ए बाबु नातिनीको तलब आयो -"

२०६५ साल जेठ ४ गते विहान, शिक्षकले तलब पाए नपाएको बारेमा बुझ्न तलाड स्थित शिक्षिका भोज माया खाणको घरमा जाँदा उहाँको हजुर बुबाले यो संवाददातासँग माथिको संवाद गर्नुभएको हो ।
डेढगाउ उच्च मा.विले गत वर्षकक्षा ६ र ७ मा सेक्सन छुट्टयाएर बाल कल्याण प्रा.वि. खर्सानटामा पनि पढाउने व्यवस्था मिलाए पछि तीन जना शिक्षक भोजमाया खाण, खीम बहादुर भुजेल र माया भण्डारीलाई करारमा नियुक्ती गरेको थियो ।
गत वर्षबैशाख देखि तीनै जना शिक्षकले पढाउन थाले पनि उनीहरुले साउन महिना सम्मको मात्र तलब पाए । भदौबाट चैत्र सम्मको तलब भने २०६५ वैशाख अन्तिम सम्म पनि नपाएको गुनासो शिक्षकहरुले गरेका छन् ।
डेढगाउँ उच्च मावीका प्राचार्य रामबहादुर श्रेष्ठसँग यस विषयमा जिज्ञासा राख्दा उहाँले शिक्षकहरु विद्यालयले भर्ति गरे पनि तलब खुवाउने जिम्मा गाविसको भएको बताउनुभयो ।
गाविसका पदाधिकारीले भने सोझै शिक्षकलाई तलब दिन नमिल्ने बताए । उन्का अनुसार बाटो खन्नका लागि दिइएको रकमबाट शिक्षकलाई तलब दिने सम्झौता भए पनि बाटो नखनिएकाले अहिलेसम्म रकम दिन नसकिएको हो ।
गा.वि.स. र विद्यालय र स्थानीय बासीन्दा बीचको समन्वय अभाव हुँदा आफूहरु मर्कामा परेको शिक्षक भुजेलले गुनासो गरे । विद्यालयको नामबाट नियुक्ति पत्र दिइएकाले तलब उपलब्ध गराउन पनि विद्यालयले पहल गर्नुपर्नेमा भुजेलले जोड दिए ।
उता, यस वर्षडेढगाउँ उच्च मावीमा कक्षा ६ र ७ बाट सेक्सन हटाइए पछि एउटै कक्षा कोठामा एक सय एक जना विद्यार्थी सम्म राखेर पढाउनु पर्ने वाध्यता भएको शिक्षक चिनिलाल राजभरले बताउनुभयो ।

सभासद गाउँ पुगे

कालीटाइम्स संवाददाता
रकुवा, नवलपरासी

चुनाव पछि नेता गाउँ पस्दैनन् भन्ने जनताको गुनासोलाई चुनौति दिदैं भर्खरै सकिएको संविधान सभाका विजयी तथा पराजित नेताहरु यसपटक भने गाउँ पसे । जेठको पहिलो साता विजयी र पराजित उम्मेद्वारहरु धन्यवाद दिदैं पालै पालो गाउँ आइपुगेका थिए ।
नवलपरासी क्षेत्र नं २ का संविधान सभा सदस्य महेन्द्रध्वज जि.सी. नेपाली काँग्रेसका क्षेत्रिय अध्यक्ष दुर्गा बहादुर राना, महिला संघ सभापति लक्ष्मी पाण्डे, नेपाल महिला संघ केन्द्रिय सदस्य वेलौती देवी खनाल सहित लिएर जेठ-१ गते देखि ६ गते सम्म नवलरासीको पहाडी भेग घुम्नुभएको थियो ।
जौवारी, नरम, रुचाङ्ग, रकुवाँ, डेढगाउँ, मिथुकरम, भारतीपुर हुदै धौवादी सम्म हिड्दा सभासद जिसीलाई पार्टी पक्ति र जनताले विभिन्न गुनासा र समस्या सुनाएका थिए । गाउँलेहरुले पहाडको विकासमा ध्यान केन्द्रित गर्न र शान्ति सुरक्षाको स्थिति राम्रो बनाउन जिसीलाई भनेका थिए ।
यसै अवसरमा सभासद जि.सी.ले रकुवा गा.वि.स. वडा नं. ४ वटाङमा राइका देखि दलदले सम्मकामे मोटरबाटोको उद्घाटन गर्नुभयो । सोही अवसरमा राइका देखि पिपलटारी सम्मको तीन किलो मिटर बाटोको पनि जि.सीले उद्घाटन गर्नुभएको थियो ।
उता नवलपरासी क्षेत्र नं. २ का पराजित उम्मेदवार नेपाल कम्न्यूस्ट पार्टी एमालेका जिवन श्रेष्ठ पनि आफ्ना मतदातालाई धन्यवाद दिदै गाउँ गाउँ पुग्नुभयो ।
एमाले नेता श्रेष्ठले पराजित भए पनि जनता प्रति कुनै गुनासो नभएको बताउनुभयो । उहाँले आफ्नो पराजय जनताको कारण भन्दा पनि पार्टी कार्यकर्ताबाट समन्वय अभावको कारण भएको प्रतिक्रिया कालीटाइम्सलाई दिनुभयो ।
एमाले नेता श्रेष्ठको टोली जेठ २ गतेबाट ५ गते सम्म जौवारी, नरम, रुचाङ, रकुवा, डेढगाउँ, मिथुकरम भारतीपुर हुँदै तर्राई झरेको थियो । भ्रमण जनतालाई धन्यवाद ज्ञापन गर्न र जनताका सल्लाह - सुझाव लिनमा केन्द्रित भएको श्रेष्ठले बताउनुभयो ।

पाँचौ वर्षपनि बाल कल्याण प्रा.वि. उत्कृष्ठ

कालिटाइम्स संवाददाता
डेढगाउ

पछौटेपन उन्मूलन समाज (वेस) पाल्पाले नवलपरासीका पहाडी र पूर्वी पाल्पाका गरी चालिस वटा विद्यालयमा गरेको अनुगमनमा बाल कल्याण प्रा.वि. खर्सानटार यसपटक पनि सबैभन्दा उत्कृष्ट बनेको छ ।
वेस पाल्पाले विगत पाँच वर्षअघिबाट अनुगमन सुरु गरे यता बाल कल्याण प्रा.वि. लगातार उत्कृष्ठ ठहरिंदै आएको छ । विद्यालय प्रशासन, शिक्षक, विद्यार्थीको प्रतिभा र विद्यालय स्थितिको आधारमा बेसले उत्कृष्ठ विद्यालयको चयन गर्दछ ।
४० विद्यालय मध्यमा नमुना विद्यालय घोषणा भए पछि हाल सम्म ६२ विद्यालयका करिब दर्ुइ हजार सात सय शिक्षक विद्यार्थी यस विद्यालयको भ्रमणमा आइसकेका छन् । गत वैशाख २४ र २५ गते ताहुँ श्रोत केन्द्र पाल्पाबाट ३३ विद्यालयका प्रधानाध्यापक तीन उच्च मा.वि. र ३ वोडिङ्ग स्कूलका प्राचार्य बालकल्याण विद्यालयको भ्रमणमा आएका थिए ।विभिन्न विद्यालयका प्राधानाध्यापक र शिक्षकहरु भ्रमणमा आए पनि नवलपरासी जिल्ला शिक्षा कार्यलयका अधिकारी र जिल्ला कार्यालयका शाखा अधिकृतहरुलाई भने पटक-पटक निमन्त्रणा पठाउदा पनि अवलोकनमा नआएको विद्यालयका प्रधानाध्यापक भानु ओझाले बताउनुभयो ।

भत्किन लाग्यो कोटथरको स्कूल

कालीटाइम्स संवाददाता
डेढगाउ

डेढगाउँ वडा नं. १ कोटथरमा रहेको जनता प्रा.वि.को एक कोठा गत वर्षो पहिरोबाट जोखिममा परेको छ । कोठा भत्किन लागेको जानकारी पटक-पटक गा.वि.स. कार्यालय डेढगाउँलाई गराए पनि आवश्यक तटवन्धका लागि कुनै पहल नभएको विद्यालयका प्रधानाध्यापक छविलाल ओझाले बताउनुभयो ।
पछौटेपन उन्मूलन समाज -वेस) पाल्पाले विद्यालय भवनको संरक्षणका गत वर्ष२५ हजार रुपैया अनुदान दिए पनि उक्त रकमले आधा काम पनि गर्न नसकेको गुनासो ओझाले गर्नुभयो
कक्षा १ देखि कक्षा ५ सम्म पर्ढाई हुने जनता प्रा विमा जनजाती मगर समुदायका एक सय २५ विद्यार्थी अध्ययनरत छन् ।

जनजातिले सिप सिके

नारायण श्रेष्ठ
डेढगाऊँ

डेढगाउ गा.वि.स.ले गत वर्षआदिवासी जनजातीको लागि छुट्टयाएको रकमबाट डेढगाउँ - ३ फेदीमा सिपमूलक तालिम दिइएको छ । पच्चीस हजार रुपैया खर्च गरी दिइएको निशुल्क घरेलु तथा सिपमुलक तालिमबाट बेरोजगारले फाइदा लिन सक्ने तालिम लिइरहेकाहरुले बताए ।
पाल्पा, बाका मलाङ्गका दल बहादुर आले मगरले डेढगाउँका वडा नं. ५ वाहेक अन्य वडाका १५ जनालाई वाँसबाट विभिन्न उपयोगी समान बनाउन सिकाइरहेका छन् । तालिम अवधीभरमा प्रशिक्षार्थीहरुले बस्ने मुडा, लुगा राख्ने ह्याङगर, बाँसको र्‍याक, चुरा स्ट्याण्ड सहितका सामाग्री बनाउन सिक्ने कार्यक्रमका उपाध्यक्ष कृष्ण प्रसाद श्रेष्ठले जानकारी दिनुभयो ।
बाँसबाट उपयोगी सामान बनाउन तालिम लिइराखेकी कमला फालले जिविको पार्जन गर्न सजिलो हुने भएकाले भविष्यमा यसैलाई पेशाको रुपमा अगाडि बढाउने बताउनुभयो ।

अकला देवी मन्दिर र गुफाको संरक्षण खोइ ?

उज्ज्वल ओझा

देवीथान अकला देवी भनेपछि डेढगाउँ मात्र होइन यसका वरपरका विभिन्न जिल्लामा समेत प्रख्यात छ । नवल परासी, पाल्पा, तनहुँ, स्याङ्गजाबासीहरुले आफूलाई दुःख परेको बेला, विसन्चो भएको बेला र कुनै पनि क्षेत्रमा सफल हुनका लागि डेढगाउँ देवी अर्थात अकला देवीलाई भाकल र प्रार्थना गर्छन् । श्रावण महिना बाहेक वर्षमा एघार महिना भरी (विषेश दिन बाहेक) यस मन्दिर भक्तजनहरु आ-आफ्नो भाकल अनुरुप बली र पूजा गर्ने गर्छन् ।
देवीस्थान स्थित अकला देवी मन्दिरको चर्चा डेढगाउँ र यस वरपर निक्कै भए पनि आवश्यक संरक्षण हुन सकेको छैन । मन्दिरको संरक्षणको लागि थुप्रै समिति, उपसमिति बने तर कुनै पनि समितिले ठोस काम गरेन ।
२०५४-५५ साल तिर स्थानीय भुवन सीं सारुको अध्यक्षमा गठित समितिले केही काम गर्ने प्रयास गरे पनि त्यस्को प्रभावकारीता लामो समयसम्म रहेन । त्यही बेला तिर स्थानीय भक्त बहादुर आलेले मन्दिरकै छेउमा गुफा पत्ता लगाएपछि त्यस्को संरक्षणमा सबैजना लाग्छन् भन्ने विश्वास सबैले लिएका थिए ।
उति बेलै गा.वि.स.को सहयोगमा भुवन सीं सारुको अध्यक्षतामा बनेको समितिलाई गुफाको पनि संरक्षण गर्ने जिम्मा दिइएको थियो । सो समितिले र्सवसाधारणका लागि गुफा प्रवेश खुल्ला गरेपनि एक वर्षवित्न नपाउदै समिति माथि आर्थीक अनमियताको आरोप समेत लाग्यो ।
त्यसपछि खिम बहादुर सोती मगरको अध्यक्षतामा अर्को समिति बनेको थियो । तर आज सम्म मन्दिर र गुफा संरक्षणका लागि ४-५ वटा समिति पटक पटक विघटन हुदै बन्दै गरे पनि न त उचित संरक्षण नै हुन सकेको छ न हिसाब किताब नै र्सार्वजनिक भएको छ ।
संरक्षणको अभावमा गुफा अहिले फोहोर फाल्ने स्थानको रुपमा प्रयोग भएको छ । गुफाकै शिरमा निर्माण गरिएको धारा अन्यत्र सार्ने चर्चा चले पनि त्यस तर्फकुनै प्रगति भएको छैन ।
झण्डै १०० मिटर लामो अकला गुफाको उचित संरक्षण नहुदा त्यो हाल छ भने उता मन्दिरको तल पट्टी पर्खाल बनाउन दर्ुइ वर्षअगाडीबाट उठाइएका सिमेन्टका पिल्लरहरु अलपत्र छन् ।
मन्दिरको हाल सम्मको आर्थिक पक्षको पनि पारदर्शि हिसाब किताब कतै पाईदैंन । भक्तजनहरुले चढाएका रुपियाँ पैसा, सुन, गर गहनाको लेखाजोखा पनि छैन । आर्थिक हिनामिनाको आरोप लागि वर्खास्त भएको समितिका सचिव तुलसी तिमिल्सनाले आफ्नो समितिले पारदर्शीताको लागि पहल गरेको बताउनुहुन्छ । उहाँले आफ्नो समितिले कार्यभार हस्तान्तरण गर्दा एक-एक विल सहितको कागजात तत्कालिन अध्यक्ष खिमवहादुर सोती मगरलाई बुझाइएको स्मरण गर्नुभयो ।
सोतीसँग पनि यस विषयमा बुझ्न खोजियो तर उहाँले आफूले धेरै अगाडि नै अध्यक्ष पद छोडिसकेकाले सबै हिसाब किताब अहिले भन्ने अप्ठेरो पर्ने बताउनुभयो । वर्तमान अध्यक्ष तिलमाया वोहोराले पनि मन्दिर र गुफाका लागि आवश्यक संरक्षण गर्न नसकिएको स्विकार गर्नुभयो ।
यो लेख लेख्ने क्रममा भेटिएका भुवन सीह सारु, तुलसी तिमिल्सिना, जित वहादुर सारुले पनि अगाडी भएका गल्तिको जिम्मेवारी स्विकार्दै अब मन्दिर र गुफा संरक्षणमा पहल गर्ने बचन दिनुभयो ।
तर मन्दिर र गुफा संरक्षणको जिम्मेवारी चार नम्बर वडा र त्यहाँका पदाधिकारीको मात्र पनि होइन, यस गाउँकै गहना बनेको मन्दिर र गुफा संरक्षणमा हामी सबैले योगदान दिन सके मात्र डेढगाउँ देवीको आशिर्वाद सँधै हामीलाई लाग्नेछ ।

खजुरीमा विद्यालय पक्की भवन

काली टाइम्स सम्वाददाता
भारतीपुर

तम्सारिया फाउण्डेसन अफ निदरलैण्ड र कुमारी प्राथमिक विद्यालय हसौराको आर्थिक सहयोगबाट खजुरीमा कामधेनु प्रा.वि. मा पाँच वटा पक्कि कोठा बनेका छन् । कुमारी प्रा.वि. हसौराका प्रधानाध्यापक फरसुराम शर्माले गत माघ १८ गते विद्यालयमा थप पक्कि कोठा बनाउने कामको शिलान्यास गर्नुभएको थियो ।
विद्यालय भवन निर्माणमा स्थानीय जनश्रमदानको पनि उल्लेख्य भूमिका रहेको विद्यालयका प्र.अ. रामचन्द्र लामिछानेले बताउनुभयो

बालीघाटमा ठाँटी निर्माण

कालीटाइम्स संवाददाता
डेढगाउ
काली नदीको किनार बालीघाटमा, वडा नं. ७ का आमा समूहले ठाँटी निर्माण गरेका छन् । जिर्ण अवस्थामा रहेको पहिलाको ठाँटी भत्काई त्यही स्थानमा नयाँ ठाँटी निर्माण गरिएको हो ।
आमा समूहको कोषबाट आठहजार रुपैया र गाउँलेबाट १७ हजार रुपैया चन्दा संकलन गरी जम्मा पच्चीस हजार रुपैयाँ खर्च गरेर ठाँटी निर्माण गरिएको आमा समूहकी अध्यक्ष ज्योतीमाया दर्राईले बताउनुभयो ।
दैनिक दुई सयका हाराहारीमा बटुवाले बालीघाटबाट काली नदी वारपार गर्छन् । डुँगा कुर्ने प्रतिक्षालयको रुपमा पनि यहाँको ठाँटी रहेको छ । सिद्धि दराइको संयोजकत्वमा निर्माण गरिएको ठाँटी वैशाखबाट प्रयोगमा आएको छ ।

नेपालबाट अब राजा रानी हटे

दिपक भट्टराई
संविधान सभा भवन, काठमाडौं ।
संविधान सभामा निर्वाचित सभासदहरुले नेपालमा दुइ सय ४० वर्षेखीको राज गर्दै आएको राजतन्त्रको अन्त्य गरेका छन् । अन्तराष्ट्रिय सम्मेलन केन्द्र नया बानेश्वर काठमाडौंमा जेठ १५ गते बसेको संविधान सभाको पहिलो बैठकले नेपाललाई संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रात्मक मूलक घोषणा गरेको हो ।
राजपरिवारलाई नारायणहिटी दरबार खाली गराउन निर्देशन दिइएको छ र त्यसलाई संग्रहालय बनाउने निर्णय पनि सरकारले गरेको छ । तर, केही मानिसहरुले संग्रहालय सगै नारायणहिटी दरबारमा नेपाली जनताबाट चुनिएर गएका राष्ट्रपति पनि बस्न दिनुपर्ने र त्यसो भए मात्रै सच्चा गणतन्त्रको महसुस जनताले गर्ने बताएका छन् ।
नेपालमा अब एक जना राष्ट्रपति र अर्को एक जना उपराष्ट्रपति बन्ने व्यवस्था पनि छ ।
भारतबाट आएका खान थरका मुसलमानका खलक मध्यको कुलमण्डन खानले शाह उपाधि लिएर पश्चिम नेपालबाट शाह शासनको सुरुवाता गरेका थिए । उन्का सन्तति द्रव्य शाह, वि.स. १६१६ मा गोरखा राज्यको राजा भएपछि नेपालमा शाह राजाहरुको दबदबा बढ्दै गयो ।
उनै द्रव्य शाहको सन्तति पृथ्वी नारायण शाहले वि.स. १८२५ मा काठमाडौं उपत्यका विजयी गरेको समयलाई नै नेपालमा शाह वंशको उदयको रुपमा लिइन्छ । त्यसयता नेपालमा ११ राजाहरुले शासन गरे पनि स्वर्गीय राजा वीरेन्द्रको छोरा दीपेन्द्रलाई भने अचेत अवस्थामा दुई दिन मात्र राजा घोषणा गरिएको थियो ।
राजा विरेन्द्रको परिवारको २०५८ साल जेठ १९ गते नारायणहिटी राजदरबार भित्र रहस्यमय हत्या भएको थियो ।
हत्या पछि राजा भएका ज्ञानेन्द्रले राजनीतिक दलहरुस"ग सहकार्य गर्नुका सट्टा २०६१ माघ १९ गते आफैं शासन सत्ता लिए । २०५२ साल देखि जनयुद्ध गरेका माओवादी र राजनीतिक दलहरु मिलेर २०६२ मंसिरमा नेपालमा निरकुश राजतन्त्रको अन्त्य गर्ने १२ सम्झौता गरेका थिए ।
२०६२ चैत २४ देखि सुरु भएको जनआन्दोलनले २०६३ वैशाख ११ गते सफलता प्राप्त गरेपछि राजाको शक्ति प्रधामन्त्री र संसदमा सारिएको थियो । २०६४ साल चैत २८ गते भएको संविधान सभाबाट निर्वाचित संविधान सभा सदस्यहरु मध्ये गणतन्त्र घोषणाको प्रस्तावमा ५६४ संभासले मतदान गरेका थिए । ती मध्ये राप्रपा नेपालका चार जना बाहेक ५ सय ६० सभासदहरुले गणतन्त्रको पक्षमा मतदान गरेका थिए ।

शाह वंशीय इतिहास

शाह वंशीय इतिहास

राजा जन्म मृत्यु राज्यरोहण
१. पृथ्वी नारायण शाह १७७९/९/२७ १८३१/१०/१ १७९९
२. प्रताप सिंह शाह १८०८/२/१३ १८३४ १८३१
३. रणबहादुर शाह १८३२/३/१२ १८६३/१/७ १८३४
४. गिर्वाणयुद्ध विक्रम शाह १८५४/६/१९ १८७३/८/८ १८५५
५. राजेन्द्र विक्रम शाह १८७०/८/२४ १९३८/३/३० १८७३
६. सुरेन्द्र विक्रम शाह १८८६/६/२१ १९३८/१/३१ १९०४
७. युवराज त्रैलोक्य विक्रम १९०४/४/१७ १९३४/१२/१९ नभएको
८. पृथ्वी वीर विक्रम शाह १९३२ १९६८/८/२५ १९३८
९. त्रिभुवन शाह १९६३/३/१७ २०११/११/३० १९६८
१०.महेन्द्र शाह १९७७/२/३० २०२८/१०/१७ २०११
११. विरेन्द्र शाह २००२/९/१४ २०५८/२/१९ २०२८
१२ दिपेन्द्र शाह २०२८/३/१३ २०५८/२/२२ नभएको
१३. ज्ञानेन्द्र शाह २००४/३/२३ जीवित २००७/२०५८
(दुई पटक)

बुलीङटारको उच्च मा.वी सार्ने तयारी

काली टाइम्स संवाददाता
बुलीङटार, नवलपरासी
बुलिङ्टारको बाँझघरा स्थित त्रिभुवन उच्च मा.वि.को विद्यालय भवन भत्किने अवस्थामा पुगेको छ । ३८ वर्षपहिले बनेको विद्यालय भवन समय समयमा पुन निर्माण गरिए पनि विद्यालय वरपरको जग्गा पहिरो जान थालेपछि स्कूल सार्न पनि लागिएको छ।
स्कूलको नाममा बाँझघरामा १७ रोपनी जग्गा भए पनि पहिरोको कारण करिब १० रोपनी जग्गा समेत अहिले छैन । २०५७ सालमा उच्च मा.वी. बने यता नै विद्यालय भवन सार्ने तयारी भएको थियो । पछिल्लो समयमा ६ कक्षा देखि १२ कक्षा सम्म चन्टारमा रहेको ३७ रोपनी क्षेत्रफलको फैलिएको जग्गामा सार्ने निर्णय भएको विद्यालय व्यवस्थापन समितिका रामजी तिवारीले बताउनुभयो ।
कुमारी प्रा.वी हसौंराले २०६० साल सालमा नै विद्यालय भवन बनाउन सहयोग गर्ने भने पनि उतिबेला शसस्त्र संर्घष गरिररहेका माओवादीले विद्यालय र्सार्न अवरोध पुर्‍याएको समितिका अध्यक्ष तिवारीले बताउनुभयो ।
नौ सय ५० जना विद्यार्थी अहिले यस उच्च मा.वी मा अध्ययनरत रहेका छन् । अभिभावकहरुमा शैक्षिक चेतनाको कमी र विद्यालय व्यवस्थापन समितिको लापरवाहीको कारणले गर्दा विद्यालयका झयाल, ढोका, फर्निचर लगायत अन्य सामाग्रीहरुको दुरुपयोग भइराखेको विद्यालयका प्राचार्य बाबुराम गौतमले जानकारी दिनुभयो ।