हुलाकको स्थिती जर्जर

कालीटाइम्स सम्वाददाता
डेढगाउ, नवलपरासी

हाल देश भरकै हुलाक सेवा जर्जर भइराखेको अवस्थाको प्रभाव डेढगाउमा पनि परेको छ । रकुवा इलाका हुलाका कार्यालय डेढगाउमा प्राय: सुनसान र खाली देखीन्छ ।
एक खरदार र दुइ हल्करा दरवन्दी पाएको यस हुलाकमा २०६३ सालबाट तत्कालिन खरदार हरि पनेरु सरुवा भएर गएपछि हालसम्म पनि कुनै खरदारले पाइला टेकेका छैनन् भने कार्यालयको प्रशासनिक काम देखी चिठ्ठी रजिष्टर, गाउ-गाउमा पत्र डेलिभरी समेतका सम्पूर्ण काम एकजना हल्करा भिमप्रसाद घर्तीले गर्नुपरेको छ।
दुइ मध्य एकले २०६२ सालबाटै अवकास पाइसकेपछि हाल उक्त हुलाकमा एक हल्करामा सिमित हुन पुगेको हो। कार्यालयमा अर्का दुइजना हुलाकी करारमा नियुक्ती छन्। तर उनीहरु पनि निरक्षर भएको कारण सेवा चुस्त हुन सकेको छैन।
"मेरो व्यथा जिल्लामा सुनाउदा ल ल मा त्र भन्छन्" भन्दै दुखेसो पोख्नु हुन्छ भिमप्रसाद घर्ती । जिल्लाकै विकट गा वि सको हुलाकमा टिकट आइपुग्न महिनौ लाग्दा गाउलेको हप्काइ समेत खानु पर्दा निकै दुःख र निराशा लाग्ने कुरा व्यक्त गर्दै भिमप्रसाद अघि भन्छन् "यो स्थिति कहिलेसम्म रहने होला?’

सिलाई कटाइ तालिम सम्पन्न

कालीटाइम्स सवाददाता
डेढगाउ, नवलपरासी

पछौटेपन उन्मूलन समाज (वेस) पाल्पाले डेढगाउमा तीन महिने निःशुल्क सिलाइकटाइ तालिम सम्पन्न गरेको छ। वेस पाल्पाको नवलपरासी जिल्लाको सेवाक्षेत्रका ९ वटा गा.वि.स. का एक एक जना युवतीहरुलाई वेरोजगरी समस्या हल गर्ने उद्देश्यले उक्त तालिम सञ्चालन गरिएको हो।
उक्त तालिममा सहभागी ९ जना युवतीहरु मध्ये डेढगाउ, रकुवा र मिधुकरम गा.वि.स. का प्रशिक्षार्थीहरुलाई खाजा खर्च बापत मासिक रू ५००।- का दरले र अन्य ६ गा.वि.स. का सहभागीहरुलाई कोठा तथा खाजा, खाना खर्तबापत मासि रू १५००।- का दरले सुविधा उपलब्ध गराइएको थियो।
साथै तालिममा सहभागी सबैलाई संस्थाका तर्फाट एक/एक वटा उषा सिलाइ मेशिन समेत निशुल्क उपलब्ध गराइएको थियो। तीन महिने सिलाइ कटाइ तालिममा सहभागीहरुले पेटीकोट, खापावाला कट्टु गेम कट्टु, मेक्सी, कुर्ता, सुरुवाल, सर्ट, ब्लाउज, चोलो र जागे गरी एघार वटा विषयमा तालिम दिइएको कुरा प्रशिक्षक धर्म मालीले बताउनुभयो।

उक्त तालिमको समापन समारोह गाउ बाल संरक्षण समिति डेढगाउका संयोजक छविलाल ओझाको अध्यक्षता, डेढगाउ उच्च मा.वि.का प्राचार्य राम बहादुर श्रेष्ठको प्रमुख आतिथ्य तथा विभिन्न संघसंस्थाका प्रमुख पार्टी प्रतिनिधि, बालक्लब प्रतिनिधि लगायत आमा समूहले प्रतिनिधिहरुको समेत उपस्थिति रहेको थियो ।
समापन समारोहमा विभिन्न वक्ताहरुले प्रशिक्षार्थीहरुले वेस पाल्पाको सहयोगमा आफूले प्राप्त गरेको सीपलाई व्यवहारमा उतारी वेरोजगारी लगानीलाई खेर जान नदिन पनि आव्हान गर्नु भयो ।
तालिममा मेशिन खरीद गर्दा रु.४९९५०/- प्रशिक्षकहलाई तलव भत्ता रु.२४०००/- र प्रशिक्षार्थी भत्ता रु.३१५००/- गरी जम्मा रु.१०५४५०/- एकलाख पाचहजार चारसय पचास रुपैया खर्च भएको स"स्थाकी सामाजिक परिचालक श्रीमती टीकामाया लामिछानेले बताउनु भयो ।
तालिममा लाग्ने सम्पूर्ण खर्च बेस पाल्पाले व्यहोर्ने भनी उद्घाटन समारोहमा व्यक्त गरिएता पनि मसलन्द खर्च बापत लागेको रकम रु.२०७४/- दुई हजार चौरहत्तर रुपैया प्रशिक्षार्थीहरुबाट उठाउने परेको प्रशिक्षक धर्म मालीले बताउनु भयो ।

आयुर्वेदमा चाप बढ्यो

उज्ज्वल ओझा

डेढगाउ, नवलपरासी

डेढगाउ आयुर्वेद औषधालय, नवलपरासीमा आथिक यो वर्ष विगत वर्षको तुलनामा बिरामीहरुको चाप बढेको छ । यो एक वर्ष बिचमा कुल १७६१ जना गाउवासीहरुले आफ्नो स्वास्थ्य जाच गरेका छन् । संस्थामा ग्यास्टीक रोगबाट ७०० बढी र अन्य विभिन्न रोगबाट बाकीहरुले स्वास्थ्य जाच गराएका छन् । कुल बिरामीहरुमा ७०% बढि महिलाले आफ्नो स्वास्थ्य जाच गराएका डेढगाउ आयुर्वेद औषधालयका कविराज मुकेश कुमारसिंह बताउनु हुन्छ।

यस्तै एक वर्ष बीचमा आयुर्वेद औषधालयले सुत्केरी, जेष्ठ नागरिकलाई जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालयले उपलब्ध गराएको औषधी आयुर्वेद औषधी) १०० बढिलाई वितरण गरेको रेकर्ड पाइन्छ भने आयुर्वेदकै नेतृत्वमा धामी झाक्री कार्यक्रम अर्न्तत यस आयुर्वेद कार्यालयका तर्फबाट जिवनाथ कुवर र तुलसीराम लम्साल डेढगाउ लाई धामीझाक्री दुइदिने गोष्ठीमा कावासोती पढाउने काम पनि गर्‍यो।

यस्तै स्थानीय रुपमा उपलब्ध जडीबुटीहरु जस्तैः असुरो, सिमली, वेलपत्र जस्ता उपलब्ध जडिबुटीहरुलाई स्थानीय स्तरमै चूर्ण बनाइ वितरण पनि गरेको कुरा कार्यालय सहायक रामु चालिसे बताउनु हुन्छ भने सरकारी र गैह्र सरकारी स्तरबाट गरि विभिन्न स्वास्थ्य सम्बन्धी कार्यक्रमहरुमा पनि विगत १ वर्षा आयुर्वेद कार्यालयले स्वास्थ्य सहयोगीको भूमिका निभाएको थियो ।

यस्तै गत वर्षै आयुर्वेद कार्यालयले स्कूल हेल्थ कार्यक्रम अर्न्तगत डेढगाउ उच्च मा.वि. डेढगाउका कक्षा ८ र ९ का विद्यार्थीहरुलाई स्वास्थ्य र आयुर्वेद सम्बन्धी जानकारीका साथै स्वास्थय जाच गराएको कुरा पनि कविराज सिंहले बताउनु भयो ।

नवलपरासीको उत्तर पश्चीमी विकट गा.वि.स.हरु डेढगाउ, रुचाङ, मिथुकरम, रकुवा, भारतीपुर र व्याघानलाई सेवा क्षेत्र भित्र काम गरि राखेको उक्त आर्युवेदमा तनहुको र पाल्पाका केहि गा.वि.स. भित्रका जनसाधारणहरुले पनि स्वास्थ्य सेवा लिने गरेको बताइन्छ भने २०६४ मंसीरमा एकमुष्ठ १९ कार्टुन औषधी आर्युवेद विभागबाट प्राप्त भएपछि यो समाचार तयार पार्दासम्म थप औषधी आउन सकेको छैन । यसको बारेमा जिल्ला आर्युवेद स्वास्थय केन्द्र अरुण खोला नवलपरासीमा पटक-पटक जानकारी गराउदा जिल्ला आयुवेद स्वास्थ्य केन्द्रबाट निर्मित औषधी ३०-३५पन उपलब्ध भएको तर केन्द्रबाट औषधी आउन नसक्दा बिरामीहरुलाई औषधी बिना फर्काउनु पर्ने बाध्यता रहेको कविराज सिंह बताउनु हुन्छ।

यस्तै आयुर्वेद विभागद्धारा लगभग २८ लाख ७५ हजार खर्चमा निर्माण गरिएको डेढगाउ आयुर्वेद भवनको सुविधा सम्पन्न उपलब्ध भएको तर केन्द्रबाट औषधी आउन नसक्दा बिरामीहरुलाई पाच कोठामा औपचारीक रुपबाट कार्यालय सञ्चालन गर्न अप्ठ्यारो परेको छ ।

ठेकदार मणिभद्र पण्डीत -गितानगर-चितवन) निवासीले डेढगाउका सुदर्शन श्रेष्ठलाई दिनुपर्ने केहि रकम नदिएको कारण देखाइ निज सुदर्शन श्रेष्ठले आयुर्वेद भवनको एक कोठामा सामान सहित चावी लगाएर आफ्नो व्यापारिक सिलसिलामा डेढगाउ बाहिर भएको अवस्था र उक्त कुरा जिल्ला आयुर्वेद स्वास्थ्य केन्द्र प्रमुखले भरतपुर भवन डिभिजन कार्यालयलाई पत्र लेखी पठाउदा समेत वास्ता नभएको अवस्थाले गर्दा हालसम्म पनि भवन फरछ्यौट हुन नसकेको उक्त भवनको केहि झ्याल, वायरीङ्ग लगायत केहि रकम समेत अलपत्र परेको कुरा कार्यालयका कविराज मुकेश कुमार सिंह बताउनु हुन्छ ।

युवा दिवसमा अर्न्तक्रिया

नवौं अन्तराष्ट्रिय युवा दिवसको उपलक्ष्यमा पछौटेपन उन्मूलन समान (बेस) पाल्पाले यही महिना डेढगाउँ उच्च मा.वि.मा अन्तरक्रिया सम्पन्न गरेको छ । उक्त अन्तरक्रिया कार्यक्रममा डेढगाउँ, मिथुकरम र रकुवाका साथी समूहका भाइ बहिनीहरुको उपस्थिति थियो ।
अर्न्तक्रियाको विषयवस्तु वर्तमान अवस्थामा युवा युवतीका समस्या र अब बन्ने संविधानमा युवाहरुका लागि उठाउनु पर्ने सवालहरु विषय रहेको थियो । अर्न्तरक्रियामा सहभागी व्यक्तिहरुलाई बेस पाल्पाका सामाजिक परिचालक भीम बहादुर थापाले हार्दिक स्वागत गर्दै अन्तरिम संविधान २०६३ तथा संविधान सभा सदस्य निर्वाचन तथा वर्तमान समसामयिक विषयवस्तुमा सामान्य जानकारी दिनु भएको थियो ।
अर्न्तक्रिया कार्यक्रममा सहभागी भएका व्यक्तिहरुलाई दर्ुइ समूहमा विभाजन गरी प्रत्येक समूहमा छलफल गरी निष्कर्षा आएका कुराहरु टिपोट गरी प्रस्तुत गरिएको थियो ।
अर्न्तक्रियामा व्यवहारिक र गुणस्तरीय शिक्षा नहुनु सीपमूलक तालिम नदिइनु युवा अधिकारका सम्बन्धमा उचित नितिनियमको व्यवस्था नहुनु, अपाङ्ग तथा महिलाहरुका लागि रोजगार मूलक तालिमको व्यवस्था नहुनु, गाउँघरमा प्रयाप्त स्वास्थ्य संस्था र औषधोपचार नहुनु, समाजमा विसङ्गति, विकृति बढ्दै जानु, भेदभाव जस्ता समस्याहरु उल्लेख गरिएको थियो ।
युवाहरुको हक अधिकारको सुनिश्चित गरी उचित निति नियमको व्यवस्था गर्नु पर्ने, व्यवहारिक निःशुल्क र गुणस्तरीय शिक्षाको व्यवस्था गरी रोजगारीको ग्यारेन्टी गर्नु पर्ने, युवाहरुलाई, विदेश भित्रिन नदिइ देशभित्रै उचित परिचालन गर्नुपर्ने, ठाउँठाउँमा युवा सूचना केन्द्र स्थापना गर्नुपर्ने, अपाङ्ग, दलित, जनजातिका लागि विशेष कार्यक्रम ल्याउनु पर्ने, ठाउँ-ठाउँमा प्रयाप्त अस्पतालहरुको स्थापना गरी निःशुल्क स्वास्थ्य सुविधा उपलब्ध गराउनुपर्ने जस्ता सवालहरु अब बन्ने संविधानमा उल्लेख गर्नुपर्ने निचोड निकालिएको थियो ।

जनताद्वारा नै सम्पन्न हुने भयो मोटर बाटो

तारा प्र.वि.क.मिथुकरम ४, नवलपरासीमिथुकरम गा.वि.स. का वडा नं. १,३,४,५,६,७,८ हुँदै वडा नं. ९ सम्म जोड्ने भनिएको मौलाकाली मोटर बाटो हालसम्म पनि सम्पन्न हुन सकेको छैन । उक्त मोटर बाटोको सुरुवात भने २०६३ साल देखि नै भएको हो । सुरुवातमा मिथुकरम १ स्थित माक्लिङ्टार जलदेवी थानमा डोजर आइपुग्दा बजेट सकिएको भन्दै डोजर फिर्ता भएको थियो ।
पछि आर्थिक वर्ष२०६४-०६५ को वजेट -रु.२५०,०००) उक्त बाटोमा पर्ने निधो भए पछि पुन डोजर हाल्ने कुरा सम्पूर्ण जनतामा खुसी छाएको थियो ।
तर २०६४ सालमा बाटोका इन्जिनियर ल्याएर र्सर्वेक्षण गर्दा वडा नं. ५ र ६ को बीच भाग तिर पर्ने भोर्ले भिर खण्डमा निकै बलियो पहाड भएको कुरा थाहा हुन आएपछि कतै डोजरले उक्त पहाड फोर्न नसक्ने पो हो कि भन्ने शंकामा सबै जनता परे पछि मोटर बाटोको समितिको बैठक बसी जनताद्वारा नै बाटो खन्ने निर्णय गरेको हो । उक्त निर्णय भए पछि वडा नं. ४ र ५ का जनताद्वारा नै सो बाटो खन्न सुरु गरियो । हाल जौवारी हुँदै मिथुकरम देउराली र डेढगाउँ जोडिएको मोटर बाटोको देउराली खण्डमा जोडिएको छ ।
तर भोर्ले खण्डमा भएको पहाडको केही भाग भनि बाँकी नै रहेकोले बाटो सुचारु भैसकेको छैन । तर पनि उक्त पहाडलाई केही दिनमा नै फोरेर निर्माण पुरा गर्ने बाटोमा संलग्न जनताहरुले दावी गरेका छन् ।

अध्यारो भयो गाउँ घर

काली टाइम्स
सुन्धारा, तनहुँ
गत ३ महिना देखि गाउँमा मटिते‍ल नपाउँदा डेढगाउँ, रकुवा घिरिङ्ग सुन्धारा गा.वि.स. वरिपरीका जनजीवन कण्टकर भएको छ । राती अबेरसम्म बत्ती बालेर पढ्ने विद्यार्थीहरुको अध्ययनमा यसले गम्भीर असर पारेको छ भने किसानहरु राती अवेर सम्म घरायसी काम गर्न सकेका छैनन् । मटितेल पाइन छाडेपछि सक्नेले घरमा सोलार राखेका छन् भने न्यन आय हुनेहरु सेल बेट्रीबाट चल्ने टकीमारा किनेर उज्यालो पादै छन् ।
स्थानीय पसलहरुमा प्रतिलिटर रु.८० देखि १०० मट्टतिेलको भाउ भए पनि मट्टीतेल भने पाइएको छैन। गाउँमा चल्ने डिजेल राइस एवं तेल मिलहरु पनि डिजेलको अभावमा बन्द रहेकोले परम्परागत ढिकी जाँतो नै प्रयोग बढ्दो छ ।

बैदेशिक रोजगार आंशु-हांसो दुवै

वीर बहादुर वि.सी.
सन्धारा, तनहुँ

विदेश गई पैसा कमाउने उद्येश्यले नवलपरासी, पाल्पा, तनहुँ सहितका विभिन्न गाउँबाट खाडी मुलुक कतार, साउदी अरब, दुवई, वहर्राईन, कुवेत, ओमन र मलेसिया जानेको संख्या बढ्दो छ । वेराजगार युवाहरु महङ्गो व्याजदरमा ऋण लिएर र घर जग्गा धितो राखेर रोजगार दिने कम्पनी, एजेन्ट र आफन्तले पठाएको भिषाबाट विदेशीने गरेका छन् ।गएका मध्ये धेरैले थोरै तिनो कमाएर ल्याउन सके पनि कतिपयले आफू गएको ऋण समेत तिर्न नसकी थप ऋणको भार सहित फर्कि भएको घर जग्गा साहुलाई नै दिन्छन् भने कयौको विदेशमा मृत्यू भै परिवारको विचल्ली पनि भएको छ ।यस्तैमा विदेशमा गै मृत्यू ह’नेहरुमा रकूवा-३ खैरेनीका लाल बहादुर विष्ट -मलेशिया) स’न्धारा-९ कोल्डांडाका टेक बहादुर थापा -साउदी) सुन्धारा-१ गडौलीटार रेख बहादुर कुमाल -साउदी) का मृत्यू भएपछि श्रीमती र सन्तान सहारा विहिन भएका छन् । यसै गरी गत भदौमा साउदी अरब गएका सुन्धारा-१ गडौलीटारका ओम बहादुर कुमाल गएको ५ महिना भै मृत्यू भएपछि श्रीमती रञ्जु र ३ सन्तानको विचल्ली भएको हो ।विदेश गै पैसा कमाउने र परिवारलाई सुख सयल गरी पाल्ने आशाले गएको घरम"लीको परदेशमै मृत्यू भएपछि उनी गएको ऋण समेत तिर्न रञ्जुलाई समस्या परेको छ ।विदेश पुगेर पनि मेडिकल फेल हन, कम्पनी टुट्ने, भने अनुसारको तलब र काम नपाउनु, छिट्टै करार सकिई स्वदेश र्फकनू परेकाले पनि कयौ नेपाली यूवा थप ऋण र समस्या बोकेर र्फकन्छन् ।